ΟΔΟΣ ΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ, ΠΡΑΙΤΩΡΙΟ, ΓΕΘΣΗΜΑΝΗ, ΣΙΩΝ, ΟΡΟΣ ΕΛΑΙΩΝ, ΚΟΛΥΜΒΗΘΡΑ ΒΗΘΕΣΔΑ, ΚΟΛΥΜΒΗΘΡΑ ΣΙΛΩΑΜ

Ἡ ὁδὸς τοῦ Μαρτυρίου, ἡ ὁδὸς τοῦ πόνου, ὁ δρόμος, τὸν ὁποῖον ἠκολούθησε ὁ Κύριος «ἄρων τὸν Σταυρὸν του» ἐρχόμενος πρὸς τὸ ἑκούσιον πάθος. Εἰς αὐτὸν τὸν δρόμον κλίνει γόνυ ἡ ἀνθρωπότης. Πάντα ἔνοχη. Ἀκαταμαχήτως ὅμως λυγισμένη, τρυφερὴ ἐμπρὸς τοῦ μαρτυρίου τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. 1) Στάσις-Πραιτώριον Ὁ Ἰησοῦς καταδικάζεται εἰς θάνατον. Οἱ Ἑλληνορθόδοξοι ξεκινοῦν τὴν πορεία τους από τὴν μονὴν τοῦ Πραιτωρίου, ἐνῶ οἱ Λατίνοι ἀπὸ τὴν αὐλὴν τοῦ κολεγίου τοῦ Ὀμάρ. 2) Στάσις –Πραιτώριον Ὁ Ἰησοῦς παραλαμβάνει τὸν Σταυρόν Του. 3) Στάσις-Γωνία μὲ τὴν Ὁδὸν Ἒλ Οὐὰντ Ἔχουμε διὰ πρώτην φορὰν τὴν πτῶσιν τοῦ Ἰησοῦ ὑπὸ τοῦ βάρους τοῦ Σταυροῦ. 4) Στάσις-Ἀρμένικον καθολικὸν παρεκκλήσιον Ὁ Ἰησοῦς συναντᾶ τὴν μητέρα Του. Ἀνάγλυφος παράστασις αὐτῆς τῆς συναντήσεως ἀπεικονίζεται ἐπάνω ἀπὸ τὴν εἴσοδον αὐτῆς τῆς καθολικῆς μικρᾶς ἐκκλησίας τῶν Ἀρμενίων. 5) Στάσις-Ἡ οἰκία τοῦ Σίμωνος τοῦ Κυρηναίου Ἡ οἰκία τοῦ Σίμωνος τοῦ Κυρηναίου, πατρός τοῦ Ἀλεξάνδρου καὶ τοῦ Ρούφου, τὸν ὁποῖον ἀγγάρεψαν νὰ σηκώσῃ τὸν Σταυρὸν τοῦ Χριστοῦ. Ἡ παράδοσις ἀναφέρει ὅτι εἰς τὸν τοῖχον εἰς ἕνα λίθον ἔχει ἀπομείνει τὸ ἀχνάρι τῆς παλάμης του, σὰν ἔπεσε ἀπὸ τὸ βάρος τοῦ Σταυροῦ. 6) Στάσις- Ἡ οἰκία τῆς Ἁγίας Βερονίκης Ἐνταῦθα ἡ Ἁγία Βερονίκη ἐσκούπισε τὸ ἱδρωμένον, τὸ ματωμένον πρόσωπον τοῦ Ἰησοῦ κι εὐθὺς ἀπετυπώθη ἡ θεανδρικὴ μορφὴ Του εἰς τὸ Ἱερὸν Μανδήλιον. 7) Στάσις –Ἡ Πύλη τῆς καταδίκης-Λατινικὸν παρεκκλήσιον Εἰς τὴν Πύλην τῆς καταδίκης, λείψανον ἴσως τῶν ἀρχαίων τειχῶν τῆς Ἱερουσαλήμ, συμφώνως πρὸς μεσαιωνικὴν παράδοσιν, ἔπεσε διὰ δευτέραν φορὰν ὁ Χριστὸς ὑπὸ τοῦ βάρους τοῦ Σταυροῦ. 8) Στάσις-Παρηγορεῖ τὰς κοπέλας τῆς Ἱερουσαλήμ. Στραφεὶς δὲ πρὸς αὐτὰς ὁ Ἰησοῦς εἶπε “θυγατέρες Ἱερουσαλὴμ μὴ κλαίετε ἐπ’ ἐμὲ πλὴν ἐφ’ ἑαυτὰς κλαίετε καὶ ἐπὶ τὰ τέκνα ὑμῶν. Ὅτι ἰδοὺ ἔρχονται ἡμέραι ἐν αἳς ἐροῦσι. Μακάριοι αἱ στεῖραι καὶ κοιλίαι, αἳ οὐκ ἐγέννησαν, καὶ μαστοὶ οἳ οὐκ ἐθήλασαν..” (Λούκ.κγ΄28-30) 9) Στάσις-Ἡ τρίτη πτῶσις τοῦ Ἰησοῦ. Συμφώνως πρὸς μεσαιωνικὴν παράδοσιν, συνέβη πλησίον τῆς εἰσόδου τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως 10) Στάσις- Ἀνατολικῶς τῆς Ἁγίας Αὐλῆς -Παρεκκλήσιον Ἀρμενίων καὶ Σύρων Ὁ Ἰησοῦς ἀπογυμνώνεται διὰ νά ἀρχίσῃ ἡ διαδικασία τῆς σταυρικῆς ποινῆς καὶ θανατώσεὼς Του 11) Στάσις- Γολγοθὰς-Παρεκκλήσιον Λατίνων Ὁ Ἰησοῦς προσηλώνεται εἰς τὸν Σταυρὸν 12) Στάσις –Γολγοθὰς-Ἑλληνορθόδοξον Παρεκκλήσιον Ὁ τόπος τῆς Σταυρώσεως καὶ τοῦ θανάτου τοῦ Λυτρωτοῦ 13) Στάσις- Ἁγία Ἀποκαθήλωσις. Ὁ Ἰωσὴφ ἀπὸ τὴν Ἀριμαθαίαν κατέβασε ἀπὸ τὸν Σταυρὸν τὸ σῶμα τοῦ Ἰησοῦ καὶ ἀφοῦ τὸ ἔλουσαν μὲ ἀρώματα, τὰ ὁποῖα εἶχε φέρει ὁ Νικόδημος, τὸ ἔδεσαν μὲ λινὰς λουρίδας καὶ τὸ ἑτοίμασαν διὰ τὴν ταφήν. 14) Στάσις-Ὁ Πανάγιος Τάφος. Ὁ Ἰωσὴφ καὶ ὁ Νικόδημος ἐνεταφίασαν τὸν Ἰησοῦν εἰς τὸ καινούργιον μνῆμα τοῦ Ἰωσήφ, τὸ ὁποῖον ἦτο λαξευμένον εἰς τὸν βράχον καὶ εὑρίσκετο πλησίον του μέρους, εἰς τὸ ὁποῖον ἐσταυρώθη ὁ Ἰησοῦς.

Εἰς τὸν περίβολον τοῦ πραιτωρίου ἔγινε ἡ τελικὴ καταδίκη τοῦ Χριστοῦ ἀπὸ τὸν Ρωμαῖον Διοικητὴν Πιλάτον. Συμφώνως πρὸς τὰς μαρτυρίας τῶν ἱερῶν Εὐαγγελίων, ἐνταῦθα μετέφεραν τὸν Χριστὸν μετὰ τὸν Ἄνναν καὶ Καϊάφαν διὰ νὰ δικασθῆ.(Ματθ. 27,1-31), (Ἰωάν.18, 28-40). Τὰ ἐρείπιά του εἶναι ἐσκορπισμένα ἐντὸς τριῶν διαφορετικών μοναστηρίων: Εἰς τὸ μοναστήριον τῆς Φραγγελώσεως, τῶν Φραγκισκανῶν και εἰς τὸ γυναικεῖον μοναστήριον «τῶν Αδελφῶν της Σιὼν», τὸ ὁποῖον ὀνομάζεται Πραιτώριον. Ἔχει διασωθεῖ ἕν τμῆμα τῆς πλακοστρώσεως τοῦ «Λιθοστρώτου», ἤτοι τοῦ περιβόλου τοῦ ρωμαϊκοῦ Πραιτωρίου. Ἐκεῖ σώζεται καὶ μία τρίπορτος ἁψὶς γνωστὴ μὲ τὸ ὄνομα «Ecce Homo», ἤτοι «Ἴδε ὁ ἄνθρωπος». Πιστεύεται πὼς ἡ ἁψὶς αὐτὴ ἦτο μέρος τοῦ πραιτωρίου καὶ ὅτι ἀπὸ τὸν χῶρον της ἐπαρουσίασε ὁ Πιλάτος τὸν Χριστὸν εἰς τὸ πλῆθος λέγων «Ἴδε ὁ ἄνθρωπος». Εἰς τὸ Ἑλληνικὸν μοναστήριον σώζονται ἀρχαῖα σπήλαια, ἕν ἐκ τῶν ὁποίων πιστεύεται ὅτι ἐχρησιμοποιήθη διὰ τὴν προσωρινὴν φυλάκισιν τοῦ Χριστοῦ. Ἕν δεύτερον σπήλαιον, τὸ ὁποῖον εὑρίσκεται ὑπὸ τὴν γῆν, πιστεύεται ὅτι ἦτο ἡ φυλακὴ τοῦ ληστοῦ Βαραβᾶ. Ἐπίσης ἐκεῖ εὑρίσκεται ἡ δεξαμενὴ τῆς Ἁγίας Ἑλένης. Ἐνταῦθα τελεῖται κατὰ τὴν Μ. Παρασκευὴν ἡ ἀκολουθία τῶν Μεγάλων Ὡρῶν. Τὸ σημερινὸν πραιτώριον εἶναι κτίσμα τοῦ 18ου αἰῶνος καὶ ἀνήκει εἰς τοὺς Ὀρθοδόξους.

Περιληπτική παρουσίαση Τὸ ὄνομα Γεθσημανὴ παράγεται ἀπὸ τὰς Ἐβραϊκὰς λέξεις Γκάτ-Σέμεν, αἱ ὁποῖαι σημαίνουν ἐλαιοτριβεῖον. Ὁ χείμαρρος, εἰς βάθος τοῦ ὁποίου τοποθετεῖται ἡ Γεθσημανὴ, ὀνομάζεται «Χείμαρρος τῶν Κέδρων» ὅπου εἰς τὰς χριστιανικὰς παραδόσεις συνδέεται μὲ τὸν τόπον, εἰς τὸν ὁποῖον θὰ λάβει χώρα ἡ τελευταία θεϊκὴ κρίσις. Μία ἄλλη ὀνομασία τοῦ χειμάρρου εἶναι γνωστὴ ὡς «Κοιλάδα τοῦ Ἰωσσαφάτ». Τὸ ὄνομα Ἰωσσαφὰτ προέρχεται ἀπὸ τὰς ἐβραϊκὰς λέξεις Γιαχβὲ - Σαφὸτ, αἱ ὁποῖαι σημαίνουν: «ὁ Θεὸς κρίνει», ὡς τοπωνύμιον ἀπὸ τὸν προφήτην Ἰωὴλ 3,2. Συμφώνως πρὸς τὴν Καινὴν Διαθήκην ἀπὸ τὴν Γεθσημανὴν ἤρχισε ὁ δρόμος τοῦ μαρτυρίου τοῦ Χριστοῦ (Ματθ.26,36, Μάρκ.14,32, Λουκ.22,39, Ἰωάν.18). Εἰς τὴν Γεθσημανὴν ἐπροσευχήθη ὁ Χριστὸς πρὶν τὸ πάθος Του, ἐκεῖ ἐδέχθη τὸ φίλημα τῆς προδοσίας τοῦ Ἰούδα καὶ ἐκεῖ συνελήφθη ὑπὸ τῶν στρατιωτῶν τοῦ Πιλάτου, τοῦ ὄχλου καὶ τῶν ὑπηρετῶν τῶν Φαρισσαίων. Ἤδη ἀπὸ τὸν 4ον μ.Χ. αἰῶνα, τὰ γεγονότα αὐτὰ τῆς Καινῆς Διαθήκης ἐταυτίσθησαν τοπογραφικῶς καὶ οἱ χῶροι τους ἀνεδείχθησαν ὡς ἱερὰ καὶ λατρευτικὰ Χριστιανικὰ Προσκυνήματα. Ἡ Γεθσημανὴ δὲν συνδέεται μόνον μὲ τὴν ἀγωνίαν καὶ τὸ πάθος τοῦ Χριστοῦ ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν Ταφὴν τῆς Παρθένου Μαρίας. Ὁ καθορισμὸς τοῦ Τάφου τῆς Παναγίας ἀνάγεται εἰς τὸ μέσον τοῦ 1ου αἰῶνος. Τὴν ἰδὶαν σχεδὸν ἐποχὴν ἐκτίσθη ἡ πρώτη Ἐκκλησία τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, πιθανῶς εἰς τοὺς χρόνους τοῦ αὐτοκράτορος Μαρκιανοῦ, τὸ 450-457 μ.Χ. καὶ τοῦ πρώτου Πατριάρχου τῆς Ἱερουσαλὴμ Ἰουβεναλίου. Τὸ πάνσεπτον καὶ Θεομητορικὸν μνῆμα ἐν Γεθσημανῇ Εἰς τὰς καρδίας τῶν πιστῶν τέκνων  τῆς Ὀρθοδοξίας  πάλλει ὁ σεβασμὸς καὶ ἡ ευλάβεια ἡ ὀφειλoμένη πρὸς τὴν πάναγνον   Μητέρα τοῦ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος  ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Διὸ καὶ ἀπὸ τῆς ἀρχαιοτάτης ἐποχῆς ἡ ὀρθόδοξος τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία ἐτίμησε τὴν Θεομήτορα καὶ τιμᾶ δεόντως, ἡ δὲ μήτηρ τῶν Ἐκκλησιῶν  κατέχει ὡς πολυτιμότατον μαργαρίτη εἰς τοὺς κόλπους αὐτῆς τὸν θειότατον καὶ ἁγιώτατον Τάφον αὐτῆς μετὰ τῶν ἄλλων πανσέπτων καὶ θεοτιμήτων Τόπων τῆς Χριστιανοσύνης καὶ ὡς ἀτίμητον θησαύρισμα  διακρατεῖ  ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ αὐτὸν καὶ διαφυλάττει. Ἐπ’ αὐτοῦ δὲ ἀπὸ ἀρχαιοτάτων ἐτῶν ἀνηγέρθη σταυροειδὴς ναὸς  ἐν τῷ μέσῳ τοῦ ὁποίου ὑψοῦται σεμνὸν  καὶ ἀπέριττον κουβούκλιον τοῦ θεομητορικοῦ καὶ πανσέπτου Μνήματος ἐν ᾧ οἱ Ἱεροὶ Ἀπόστολοι ἐκ τῶν περάτων τῆς γῆς μετρίως φερόμενοι καὶ κηδεύσαντες πιστῶς ἐκ τῆς Ἁγίας Σιὼν ἐνεταφίασαν τὸ πανάχραντον τῆς Θεοτόκου καὶ Ἀειπαρθένου Μαρίας σῶμα ἐν Γεθσημανῇ τῷ χωρίῳ. Ὁ πάνσεπτος οὗτος Ναὸς τῆς Θεοτόκου εὑρίσκεται ἐν Γεθσημανῇ καὶ ἐν τῇ κοιλάδι τοῦ Ἰωσαφὰτ ἢ χειμάρρῳ τῶν Κέδρων, μεταξὺ τοῦ λόφου Μωρία καὶ τοῦ Ὄρους τῶν Ἐλαιῶν, ἐγγὺς τοῦ τόπου τοῦ λιθοβολισμοῦ τοῦ Πρωτομάρτυρος καὶ Ἀρχιδιακόνου Στεφάνου καὶ τοῦ τόπου τῆς προσευχῆς τοῦ Κυρίου, ἐν ᾧ συνελήφθη καὶ ἐπροδόθη ὑπὸ τοῦ Ἰούδα. Κατερχόμενος τὶς διὰ κλίμακος τεσσαράκοντα καὶ ὀκτὼ βαθμίδων εὑρίσκεται ἐν ὑπογείῳ  Ναῷ σταυροειδεῖ καὶ ὑπενθυμίζοντι ἀρχαίαν κατακόμβην, ἐν τῷ μέσῳ τοῦ ὁποίου  ὀρθοῦται ὁ Θεομητορικὸς Τάφος λελαξευμένος ἐντὸς μονολίθου βράχου καὶ περιβαλλόμενος ὑπὸ κουβουκλίου ἔχοντος δυὸ εἰσόδους, ἐκ δυσμῶν καὶ βορρᾶ, ὁδηγούσας πρὸς τὸ ἐσωτερικὸν αὐτοῦ τὸν εὐλαβῆ προσκυνητήν. Τὸ σεμνὸν τοῦτο καὶ σεβάσμιον ἱερὸν προσκύνημα, ἀνεγερθὲν κατὰ τοὺς χρόνους τῆς παλαιᾶς ἀρχαιότητος, ἐφ οὗ θέματος καὶ θὰ ἀσχοληθῶμεν κατωτέρω, ὑπενθυμίζει τὰς κατακόμβας τῆς διωκομένης Ἐκκλησίας τῶν μαρτύρων τῆς πίστεως καὶ διὰ μέσου τῶν αἰώνων μᾶλλον διετηρήθη ἀνέπαφον, ἐκτὸς τῶν ἐλαχίστων  ἀνακαινίσεων καὶ μεταβολῶν, ἃς ὑπέστη ὑπὸ τῶν Σταυροφόρων τῷ 1130. Τὸ Ἱερὸν αὐτὸ προσκύνημα εὑρίσκεται ὑπὸ τὴν κυριότητα τῶν ὀρθοδόξων Ἑλλήνων Ἁγιοταφιτῶν, ἐν αὐτῷ δὲ καθημερινῶς τελεῖται ἡ θεία Λειτουργία ἐντὸς τοῦ Ἱεροῦ Κουβουκλίου  τοῦ Τάφου τῆς Θεομήτορος, κατὰ δὲ τὴν παραμονὴν τῆς θεομητορικῆς ἑορτῆς (14 Αὐγούστου) πρωτοστατοῦντος τοῦ Ἑλληνορθοδόξου ἡμῶν Πατριάρχου τελεῖται ἡ ἀκολουθία τοῦ ἐπιταφίου τῆς Θεοτόκου, ψαλλομένων καὶ τῶν ἐγκωμίων Αὐτῆς, εἰς ἀνάμνησιν τῆς ὑπὸ τῶν ἁγίων Ἀποστόλων κηδεύσεως τοῦ παναχράντου Θεομητορικοῦ σώματος…... Λίαν ἐνδιαφέρουσαι ὅμως τυγχάνουσιν αἱ διιστάμεναι  γνῶμαι περὶ τοῦ κτήτορος τῆς ἐπὶ τοῦ πανσέπτου καὶ θεομητορικοῦ Τάφου ἱδρυθείσης περικαλλοῦς ἐκκλησίας καθ’ ὅτι ἀνάγονται αὖται εἰς ἐκκλησιαστικοὺς  ἱστορικοὺς συγγραφεῖς τῆς ἀρχαιότητος.  Καὶ ἐπὶ  τῇ βάσει αὐτῶν  αἱ γνῶμαι τῶν τὲ συγχρόνων ἀρχαιολόγων καὶ τῶν παλαιοτέρων, περὶ τῆς ἀρχικῆς προελεύσεως τῆς ἐν λόγῳ ἐκκλησίας, διχάζονται ἄχρι τῆς σήμερον. Καὶ τινὲς  μὲν ἐξ αὐτῶν ἐπιδέχονται  τὰς ἐν τῷ καταλόγῳ τοῦ Βατικανοῦ πληροφορίας, ὡς καὶ τὰς τοῦ νικηφόρου Καλλίστου, καθ’ ἃς καὶ ἐπὶ τοῦ Τάφου τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου ἐκκλησία ἀνάγεται εἰς τοὺς χρόνους τοῦ  Μεγάλου Κωνσταντίνου, ἕτεροι δὲ ἀνάγουσιν ταύτην  εἰς τοὺς μετὰ αὐτῶν χρόνους, ἄχρι τοῦ αὐτοκράτορος Μαρκιανοῦ (450-457). Ἐφεξῆς δ’ ἐκθέτομεν τὰ ἐπὶ τοῦ θέματος τούτου ἱστορικὰ δεδομένα, ἐξ ὧν καὶ θὰ ἐξάγομεν τὰ συμπεράσματα ἡμῶν. Ἐκ τῶν ὑπὸ τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἱστορικοῦ συγγραφέως τοῦ ΙΔ΄ αἰῶνος Νικηφόρου Καλλίστου - Ξανθοπούλου συμφραζομένων διαπιστοῦται ἀπόλυτος συμφωνία αὐτοῦ μετὰ τοῦ ἐν τῷ Βατικανῷ Βυζαντινοῦ χειρογράφου τοῦ ΙΑ΄ αἰῶνος, καθ’ ὃ ὁ κτήτωρ καὶ ἐπὶ τοῦ  θεομητορικοῦ Τάφου ναοῦ τυγχάνει  ὁ μέγας Κωνσταντῖνος, περὶ τούτου δὲ λέγει τὰ ἑξῆς  «Ὑπερφυῆ δὲ τίνα ἕτερον  ἐν τῷ χωρίῳ Γεθσημανὴ ναῶν τῇ Θεοτόκῳ ἐγείρει, ἔωδον θυσιαστηρίου τὸν ζωηφόρον ἐκείνης  τάφον ἀσφαλῶς περιστείλασα. Κατωφεροῦς δ’ ὄντος τοῦ τόπου ἀναβαθμοὺς ἐκ μαρμάρων ποιησαμένη τὸν βουλόμενον ἐκ τῆς ἁγίας πόλεως πρὸς ἀνατολάς κατάγει». Καὶ ἀλλαχοῦ λέγει «Πολλὰς δὲ καὶ ἄλλας ἐκκλησίας τοῖς ἁγίοις ἐκείνοις  τόποις κατασκευάσασα οὔσας ὑπὲρ τριάκοντα, ἡ θεοφιλὴς βασιλὶς Ἑλένη, πρὸς τὸν φίλον  ταύτης υἱὸν ἐπανέστρεψε, τοῖς ἐσπερίοις μετὰ τὴν Σύνοδον διάγοντα μέρεσιν». Ἄξιον ἰδιαιτέρας ἐξάρσεως τυγχάνει τὸ γεγονός, ὅτι τόσον αἱ ἄνω εἰδήσεις τοῦ Νικηφόρου Καλλίστου, ὅσο καὶ αἱ τοῦ Βατικάνειου καταλόγου, περὶ Γεθσημανῆς, ὅτι ἡ περὶ τοῦ Τάφου τῆς Θεοτόκου ἐκκλησία τυγχάνει ἔργον τοῦ Μεγάλου  Κωνσταντίνου, ἐλέγχονται  ἀνακριβεῖς ὑπὸ πλείστων νεωτέρων Παλαιστινολόγων, ὡς προείρηται, καθ’ὅτι οἱ ἀρχαῖοι ἐκκλησιαστικοὶ ἱστορικοὶ  συγγραφεῖς τοῦ Δ΄ αἰῶνος, Εὐσέβιος, Σωκράτης καὶ Σωζόμενος, οὐδεμίαν μνείαν ποιοῦνται περὶ ἀνεγερθείσης ἐν Γεθσημανῇ, ἐκκλησίας ἐπὶ τοῦ Τάφου τῆς Θεοτόκου, ὅπερ καθ’ ἡμᾶς εὐσταθεῖ. Κατὰ ταῦτα, τὸν χρόνον τῆς ἱδρύσεως τῆς ἐπὶ τοῦ Τάφου τῆς Θεομήτορος  περικαλλοῦς ἐκκλησίας θὰ πρέπει νὰ ἀναζητήσωμεν οὐχὶ πρὸ τοῦ 339, ὅτε καὶ ἀπέθανε ὁ μηδεμίαν μνείαν ποιούμενος ἱστορικὸς Εὐσέβιος, ἡ εἴδησις τοῦ ὁποίου πολὺ θὰ ἐβάρυνεν λόγῳ τῆς ἀρχαιότητος, αὐτοῦ, εἰς πιστοποίησιν καὶ βεβαίωσιν ἑνὸς τοιούτου γεγονότος, σχέσιν ἄμεσον ἔχοντος μὲ τὴν ἐποχὴν καὶ τὰ ἔργα  τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου, διὰ τοὺς μεταγενεστέρους αὐτοῦ. Ἐξ ἄλλου ἡ ἐπὶ τοῦ θέματος τούτου παρατηρουμένη σιωπὴ τοῦ Εὐσεβίου οὐδέποτε θὰ ἠδύνατο νὰ ἐκληφθῇ ὡς ἀδιαφορία καθ’ ὅσον οὗτος ὁμιλεῖ καὶ δι’ ἄλλα ἔργα τῆς βασιλομήτορος ἁγίας Ἑλένης  συντελεσθέντα ἐν Παλαιστίνῃ, ἐκτὸς τῆς ἐπὶ τοῦ Ἁγίου τάφου βασιλικῆς, ἐν Ἱεροσολύμοις, καὶ τῆς ἐπὶ  τοῦ Ἁγίου Σπηλαίου, ἐν Βηθλεέμ. Ἀποκλείεται ὅθεν, ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος, ὡς ἱδρυτὴς  τῆς ἐν Γεθσημανῇ ἐκκλησίας τῆς Θεοτόκου, κατὰ τὴν σιωπὴν τοῦ Εὐσεβίου. Μετὰ τὰ ἀνωτέρω, ἀνάγκη, ὅπως ἀλλαχοῦ ἀναζητήσωμεν τὰ ἱστορικὰ δεδομένα, ἅτινα θὰ ρίψωσιν ἄπλετον φῶς ἐπὶ τοῦ θέματος τούτου καὶ θὰ δώσωσιν θετικὴν ἀπάντησιν  εἰς τὸ ἐρώτημα, πότε  καὶ ὑπὸ τίνος ἱδρύθη ὁ Ναὸς τῆς Θεοτόκου ἐν Γεθσημανῇ. Οὕτω  ἡ πρώτη καὶ ἀρχαιοτέρα πληροφορία περὶ τούτου  εὑρίσκεται ἐν τῷ Β΄ Ἐγκωμιαστικῷ Λόγῳ τοῦ ἱεροῦ Δαμασκηνοῦ πρὸς τὴν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον ἐν τῇ Κοιμήσει Αὐτῆς, ἐξ οὗ θὰ προσδιορισθῇ, κατὰ προσέγγισιν, τὸ χρονικὸν διάστημα, ἐντὸς τοῦ ὁποίου ἀνηγέρθη τὸ πρῶτον ἡ ἐκκλησία τῆς Θεοτόκου  ἐν Γεθσημανῇ, ὡς καὶ ὁ κτήτωρ αὐτῆς. Ἐν τῷ εἰρημένῳ  Ἐγκωμιαστικῷ Λόγῳ αὐτοῦ, ὁ ἱερὸς   Δαμασκηνὸς  ἀντλεῖ ἐκ τῆς λεγομένης «Εὐθυμιακῆς ἱστορίας», ἵνα πιστοποιήσῃ καὶ βεβαιώσῃ τὰ περὶ τῆς ταφῆς καὶ μεταστάσεως τῆς Θεοτόκου, περὶ ὧν λέγει τὰ ἑξῆς: Μετακαλεσάμενοι (δηλ. ὁ αὐτοκράτωρ Μαρκιανὸς καὶ ἡ Πουλχερία) Ἰουβενάλιον τὸν Ἱεροσολύμων Ἐπίσκοπον, καὶ τοὺς ἀπὸ Παλαιστίνης ἐπισκόπους τότε ἐν τῇ βασιλευούσῃ ἐνδημοῦντας πόλει διὰ τὴν ἐν Χαλκηδόνι γενομένην σύνοδον, λέγουσιν αὐτοῖς: «Ἀκούομεν εἶναι ἐν Ἱεροσολύμοις τὴν πρώτην καὶ ἐξαίρετον τῆς Παναγίας Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας Ἐκκλησίαν ἐν χωρίῳ καλουμένῳ  Γεθσημανὴ ἔνθα τὸ ζωηρὸν αὐτῆς σῶμα κατετέθη ἐν σορῷ. Βουλόμεθα τοίνυν τοῦτο τὸ λείψανον ἀναγαγεῖν ἐνταῦθα εἰς φυλακτήριον τῆς βασιλευούσης ταύτης πόλεως». Ὑπολαβὼν δὲ Ἰουβενάλιος ἀπεκρίθη: «Τῇ μὲν ἁγίᾳ καὶ θεοπνεύστῳ Γραφῇ οὐκ ἐμφέρεται τὰ κατὰ τὴν τελευτὴν τῆς ἁγίας Θεοτόκου Μαρίας, ἐξ ἀρχαίας δὲ καὶ ἀληθεστάτης παραδόσεως παρειλήφαμεν, ὅτι ἐν τῷ καιρῷ  τῆς ἐνδόξου Κοιμήσεως αὐτῆς, οἱ μὲν ἄλλοι σύμπαντες ἀπόστολοι … ἐν καιροῦ ροπῇ μετάρσιοι συνήχθησαν εἰς Ἱεροσόλυμα …τὸ δὲ θεοδόχον αὐτῆς σῶμα μετ’ ἀγγελικῆς καὶ ἀποστολικῆς ὑμνωδίας παυσαμένης παρόντες οἱ ἀπόστολοι ἑνὸς αὐτοῖς  ἀπολειφθέντος Θωμᾶ, καὶ μετὰ τὴν Τρίτη ἡμέραν ἐλθόντες, καὶ τὸ θεοδόχον σῶμα προσκυνῆσαι  βουληθέντος, ἤνοιξαν τὴν σωρόν. Καὶ τὸ σῶμα αὐτῆς  τὸ πανύμνητον οὐδαμῶς εὐρεῖν ἠδυνήθησαν, μόνα δὲ αὐτῆς τὰ ἐντάφια κείμενα εὑρόντες... ἠσφαλίσαντο τὴν σωρόν». Ἐκ τῶν ἀνωτέρω  συνάγεται, καὶ ὅπερ εἶναι ἡλίου φαεινότερον, ὅτι ἕτερος τὶς θὰ πρέπει νὰ εἶναι ὁ κτήτωρ τῆς ἐν Γεθσημανῇ ἐκκλησίας τῆς Θεομήτορος, ὅστις ἀμφιβόλως, θὰ ἤκμασε πρὸ τῶν αὐτοκρατόρων Μαρκιανοῦ καὶ Πουλχερίας, διότι ἐὰν οὗτοι ἦσαν οἱ κτήτορες, δὲν θὰ ἔλεγον: «Ἀκούομεν  εἶναι ἐν Ἱεροσολύμοις», ὅπερ καὶ προδίδει  αὐτοῦ ὡς μὴ  γενομένους κτήτορας αὐτῆς. Κατὰ ταῦτα, τὸν κτήτορα καὶ ἱδρυτὴν τῆς ἐν λόγῳ ἐκκλησίας ἐν Γεθσημανῇ θὰ πρέπει νὰ ἀναζητήσωμεν εἰς τὸ μεταξὺ τῶν ἐτῶν 339 καὶ 450 χρονικὸν διάστημα, ἤτοι μετὰ τὸν θάνατον τοῦ Εὐσεβίου, ὡς προελέχθη καὶ πρὸ τοῦ Μαρκιανοῦ (450-457). Οὕτω, σπουδαίως συμβάλλει εἰς τὸν ἀκριβέστερον καθορισμὸν τῆς ζητουμένης χρονολογίας τὸ ἐξαγόμενον ἱστορικὸν δεδομένον ἐκ τοῦ Λόγου τοῦ ἁγίου Ἱερωνύμου εἰς τὴν Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου κατὰ τοῦτον τὸν Λόγον, λεχθέντα κατὰ τὸ ἔτος 386, ἐπὶ παρουσίᾳ καὶ τῆς ἁγίας Παύλας, μέχρι τῶν καθ’ ἡμᾶς χρόνων δείκνυται ὁ τάφος αὐτῆς (τῆς Θεομήτορος) ἐν μέσῳ τῆς κοιλάδος τοῦ Ἰωσαφάτ, κειμένης μεταξὺ Σιὼν καὶ ὄρους τῶν Ἐλαιῶν. «Σὺ δέ, ὦ Παύλα, εἶδες τὸν τόπον, ἐν ᾧ πρὸς τιμὴν αὐτῆς ἔκτισαν Ἐκκλησίαν δι’ ὡραίων  λίθων. Πάντες κηρύττουσιν (ἐν Ἱερουσαλήμ), ὅτι ἡ Μαρία ἐτάφη ἐν αὐτῇ, ἀλλὰ τὸ μαυσωλεῖον αὐτῆς εἶναι κενόν».     Κατὰ τοὺς πρώτους χριστιανικοὺς χρόνους ἔγινε ἡ ταύτισις τοῦ δυτικοῦ λόφου τῆς Ἱερουσαλὴμ μὲ τὴν Σιὼν τῆς Π. Διαθήκης. Σήμερον, ἐπὶ τοῦ λόφου αὐτοῦ εἶναι ἐκτισμένη ἡ Πατριαρχικὴ Σχολή τοῦ Ἑλληνορθοδόξου Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων. Τό ὂρος Σιὼν εἰς τὴν Π.Διαθήκην ἐσήμαινε : βασιλεία τοῦ Ἰούδα, χώρα τοῦ Ἰσραήλ, λαὸς τοῦ Ἰσραὴλ καὶ ὑπεράνω ὅλων πνευματικὴ Ἱερουσαλήμ, ἀπὸ τὴν ὁποίαν, ὅπως λέγει ὁ προφήτης Μιχαῖας, «θὰ προέλθει ἡ διδασκαλία καὶ ὁ Νόμος τοῦ Θεοῦ». Διὰ τοὺς χριστιανοὺς Νέα Σιὼν εἶναι ἡ Ἐκκλησία τῶν Ἱεροσολύμων καὶ ἐκτὸς ἀπὸ Πατριαρχεῖον Ἱεροσολύμων, φέρει καὶ τὴν ὀνομασίαν Ἐκκλησία τῆς Ἁγίας Σιὼν ἢ Σιωνίτις Ἐκκλησία.      Φαίνεται πὼς ἡ θρησκευτικὴ καὶ συμβολικὴ αὐτὴ ἑρμηνεία τῆς Σιὼν ἀπετέλεσε τὸν σπουδαιότερον παράγοντα διὰ τὴν ταύτισίν της ἀπὸ τοὺς πρώτους Χριστιανούς. Αἱ χριστιανικαὶ παραδόσεις ἀναφέρουν ὅτι ἐπάνω εἰς τὴν Σιών ἔγιναν: Ὁ Μυστικὸς Δεῖπνος, ἡ δίκη τοῦ Χριστοῦ ἐνώπιον τῶν ἀρχιερέων Ἄννα καὶ Καϊάφα, ἡ ἐμφάνισις τοῦ Χριστοῦ εἰς τὸν Θωμᾶν καὶ εἰς τοὺς δώδεκα Ἀποστόλους μετὰ τὴν Ἀνάστασὶν Του, ἡ ἐπιφοίτησις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καὶ ἡ ἵδρυσις τῆς πρώτης χριστιανικῆς κοινότητος καὶ Ἐκκλησίας.      Κατὰ τὸν 5ον καὶ 6ον αἰῶνα, ἡ Σιὼν συνεδέθη καὶ μὲ ἄλλα γεγονότα ὅπως τὴν Κοίμησιν τῆς Παναγίας, τὴν ταφὴν τοῦ Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου, τὴν ἄρνησιν τοῦ Πέτρου καὶ τὴν ταφὴν τοῦ Βασιλέως Δαυΐδ. Τὸ σπουδαιότερον ἐκ τῶν προσκυνημάτων τῆς Σιὼν ἦταν τὸ «Ὑπερῶον», ἤτοι διώροφος κατοικία ἐντὸς τῆς ὁποίας ἔγινε ὁ Μυστικὸς Δεῖπνος καὶ ἡ ἐπιφοίτησις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τὸν 4ον αἰῶνα, ὁ χῶρος τοῦ Ὑπερώου περιελήφθη εἰς μίαν μεγαλοπρεπῆ βασιλικὴν, ἡ ὁποία ὠνομάζετο «Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἁγίας Σιὼν».      Τὸ 614 ἡ ἐκκλησία τῆς Σιὼν καὶ τὸ Ὑπερῶον κατεστράφησαν ὑπὸ τῶν Περσῶν. Ὀλίγα χρόνια ἀργότερον ἐπανεκτίσθη ὑπὸ τοῦ Πατριάρχου Ἱερουσαλὴμ Μοδέστου, ἀλλὰ κατεστράφη πάλιν ὑπὸ τῶν Ἀράβων. Μετὰ τὴν ἐκδίωξιν τῶν Σταυροφόρων ἀπὸ τὴν Ἱερουσαλὴμ, ὁ χῶρος τοῦ Ὑπερώου κατελήφθη ὑπὸ τῶν Μουσουλμάνων καὶ διὰ μέγα χρονικὸν διάστημα ἐχρησιμοποιήθη ὡς τζαμὶ. Τὸ ὄρος αὐτό, τὸ ὁποῖον εἶναι τὸ ὑψηλότερον εἰς τὰ περίχωρα τῆς Ἱερουσαλήμ, 730 μ. ἀπὸ τὴν ἐπιφάνειαν τῆς Μεσογείου, ἀποτελεῖται ἀπὸ μίαν ὀροσειρὰν μὲ τρεῖς κορυφὰς: Τὴν νότιον κορυφὴν τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ, πέριξ τῆς ὁποίας συγκεντρώνονται ὅλα τὰ χριστιανικὰ προσκυνήματα τοῦ ὄρους τῶν Ἑλαιῶν. Εἰς τὴν βόρειον κορυφήν, Mount Scopus, ἐπάνω εἰς τὸ ὁποῖον εἶναι ἐκτισμένον τὸ Ἐβραϊκὸν Πανεπιστήμιον τῆς Ἱερουσαλήμ. Τὴν μεσαίαν μὲ τὸ Νοσοκομεῖον Αugusta Victoria, ἀφιερωμένον εἰς τὴν σύζυγον του Γερμανοῦ αὐτοκράτορος Βίλχεμ τοῦ Β΄. Εἰς τὰ Ἐβραϊκὰ καλεῖται Χάρ-Χαζειτὶμ, ὄρος τῶν Ἐλαιῶν ἢ ἁπλῶς Ἔ-Τούρ. Ἀπὸ τὸν 4ον μ.Χ. αἰῶνα, τὸ Ὂρος τῶν Ἐλαιῶν προσείλκυσε πολλοὺς Χριστιανοὺς προσκυνητὰς καὶ μοναχοὺς καὶ ἐπάνω του ἐκτίσθησαν Εὐκτήριοι Οἶκοι, ἐκκλησίαι καὶ μοναστήρια. Ἕν χριστιανικὸν ὁδοιπορικόν τοῦ 6ου αἰῶνος ἀριθμεῖ 24 ἐκκλησίας καὶ προσκυνήματα ἐπάνω εἰς τὸ ὄρος, τὰ σπουδαιότερα τῶν ὁποίων ἦσαν : 1) Τὸ προσκύνημα τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ 2) Τὸ Ἀποστολεῖον, εἰς τὸ ὁποῖον ἐσώζοντο λείψανα τῶν Ἀποστόλων τοῦ Χριστοῦ 3) Τὸ Μαρτύριον τοῦ Ἁγίου Ἰννοκεντίου μὲ λείψανα τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου 4) Τὸ κελλὶον καὶ ὁ Τάφος τῆς Ὁσίας Πελαγίας 5)Τὸ Μοναστήριον τοῦ Ἀβρααμίου 6)Τὸ Μοναστήριον τῆς Φλαβίας 7) Τὸ Μοναστήριον τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου 8) Τὸ Μοναστήριον τῆς Οὐρβικίας καὶ τοῦ Εὐφρασίου 9) Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Μάρκου 10) Ἡ Ἐκκλησία Ἐλαιῶνας, μία ἐκ τῶν Βασιλικῶν, τὴν ὁποίαν ἔκτισε ἡ ἁγία Ἑλένη εἰς τὴν ἁγίαν Γῆν. 11) Τὸ σπήλαιον τῆς Διδαχῆς τῶν Ἀποστόλων 12) Ὁ τόπος τῆς Συναντήσεως τοῦ Χριστοῦ μὲ τοὺς Ἀποστόλους μετὰ τὴν Ἀνάστασιν 13) Τὸ Ἀρμενικὸν Μοναστήριον τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος 14) Τὸ Μοναστήριον τῆς ἁγίας Μαρίας, τὸ ὁποῖον ἀνηκαίνισε ο αὐτοκράτωρ Ἰουστινιανός. Σήμερον τὰ χριστιανικὰ προσκυνήματα τοῦ ὄρους τῶν Ἐλαιῶν εἶναι: Ἅ) Τὸ Προσκύνημα τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Χριστοῦ Β) Ἡ Ἑλληνικὴ Ἐκκλησία τῆς Γαλιλαίας Γ) Τὸ Ρωσικὸν Μοναστήριον Δ) Ἡ Ἐκκλησία «Πάτερ ἡμῶν» καὶ τὸ προσκύνημα Dominus Flevit Ἡ κολυμβήθρα Βηθεσδὰ εὑρίσκεται πλησίον τῆς Πύλης τῶν Λεόντων, εἰς τὴν Μουσουλμανικὴν συνοικίαν τῆς Ἱερουσαλήμ. Ἐκτίσθη τὴν ἐποχὴν τῶν Μακκαβαίων, διὰ τὴν ἱκανοποίησιν πρακτικῶν ἀναγκῶν τοῦ Ναοῦ. Τὰ νερὰ της ἐθεωροῦντο ἰαματικὰ καὶ πολλοὶ ἄρρωστοι προσήρχοντο ἐκεῖ διὰ νὰ θεραπευθοῦν. Μετὰ τὴν ἐποχὴν τοῦ Ἀδριανοῦ, ὁ χῶρος τῆς δεξαμενῆς μετετράπη εἰς εἰδωλολατρικὸν λατρευτικὸν τόπον ἀφιερωμένον εἰς τοὺς θεοὺς Ἀσκληπιὸν καὶ Σεράπην. Εἰς τὸ μέσον τοῦ 5ου αἰῶνος ἡ δεξαμενὴ ἀνεγνωρίσθη ὡς προσκυνηματικὸς χῶρος καὶ ἐκτίσθη ἐκεῖ βασιλικὴ ἀφιερωμένη εἰς τὴν Παναγίαν. Τὴν ἐποχὴν τῶν Σταυροφόρων ἐκτίσθη ἐπάνω εἰς τὰ ἐρείπια τῆς παλαιᾶς βασιλικῆς νέα ἐκκλησία, ἀφιερωμένη εἰς τὴν Ἁγίαν Ἄνναν, ἡ ὁποία σώζεται ὡς σήμερον. Ἡ κολυμβήθρα Σιλωὰμ εὑρίσκεται εἰς τὸ ὁμώνυμον ἀραβικὸν χωριόν, δυτικῶς τοῦ χειμάρρου τῶν Κέδρων. Ἀποτελεῖ, ἤδη ἀπὸ τὴν βιβλικὴν ἐποχήν, μία ἀπὸ τὰς κυριοτέρας δεξαμενὰς ποσίμου νεροῦ διὰ τὴν περιοχὴν τῆς Ἱερουσαλήμ. Ὁ Ἡρώδης διεμόρφωσε τὸν χῶρον τῆς δεξαμενῆς μὲ τὴν προσθήκην δημοσίων κτιρίων καὶ μαρμαρίνων κιόνων. Εἰς τὰ νερὰ αὐτὰ ὁ Χριστὸς παρώτρυνε τὸν Τυφλὸν διὰ νὰ πλυθῇ καὶ νὰ θεραπευθῇ (Ἰωάν.9). Εἰς τὸν χῶρον τῆς δεξαμενῆς ἐκτίσθη χριστιανικὴ βασιλικὴ τὴν ἐποχὴν τῆς αὐτοκράτειρος Εὐδοκίας, ἡ ὁποία ὅμως κατεστράφη ὑπὸ τῶν Περσῶν. Ἐντούτοις ἡ δεξαμενὴ τοῦ Σιλωὰμ θεωρεῖται ὡς προσκυνηματικὸς χῶρος. ΠΗΓΗ:http://jerusalem-patriarchate.info ΠΗΓΗ ΕΙΚΟΝΩΝ:http://picasaweb.google.gr/injerousalem/TheHolyCityOfJerusalem#